Blog

Tykocin

Na sam koniec cyklu „Wakacyjny wyjazd – kierunek Podlasie cz. 3” zostawiliśmy jedno z najpiękniejszych miejsc w naszym regionie. Tykocin to ogromna gratka dla fanów historii, bowiem to królewskie miasto liczy sobie aż 600 lat i jest przepełnione zabytkami odzwierciedlającymi swoją historię. Ta położona nad rzeką Narew miejscowość często jest nazywana perłą baroku ze względu na znajdujące się tu unikatowe okazy XVIII-wiecznej architektury. Sam układ urbanistyczny jest rzadko już spotykaną atrakcją. Miasto przypomina bowiem charakterystyczny układ miasteczka żydowskiego.

Tykocin jest bardzo ściśle związany z kulturą żydowską. Pierwsi osadnicy żydowscy osiedli na tych ziemiach w 1522 roku, na zaproszenie Olbrachta Gasztolta w celu ożywienia handlu. W 1800 roku mieszkańcy pochodzenia żydowskiego stanowili ok. 70% ludności miasta. Mieściła się tutaj druga co do wielkości (po krakowskiej) gmina żydowska w Polsce. Wybudowana w 1642 roku synagoga pozostała pamiątką po ich obecności z tamtych lat. Ta barokowa budowla jest drugą co do wielkości i jedną z najstarszych synagog w Polsce. Jest umiejscowiona przy Małym Rynku, który stanowił centrum dzielnicy żydowskiej w Tykocinie. Synagoga wiele przeszła, podczas II wojny światowej została zdewastowana, a w późniejszych latach wybuchł pożar, który dopełnił zniszczenia. Spłonęła unikalna biblioteka i archiwa gminy żydowskiej, a pozostałe cudem uratowane księgi wyrzucono do pobliskiej rzeki. Obecnie Synagoga Wielka przeżywa swój renesans, wraz z pobliskim domem talmudycznym nazywanym małą synagogą stanowią siedzibę Muzeum Kultury Żydowskiej w Tykocinie. Muzeum szczyci się bardzo bogatą kolekcją judaiców i jest chętnie odwiedzane przez Żydów z całego świata, w tym również przez prezydenta Izraela Chaim Herzog.

Wnętrze synagogi przeniesie Was w inny świat. W głównej sali modlitewnej prezentowane są m.in. zabytkowe zwoje Tory nakryte koroną, tasy, tałesy, księgi, tefiliny, chanukije , menory, besaminki. Dobrze zachowane malowidła na ścianach i zapisane na nich wersy z tory oraz liczne eksponaty sprawiają, że jest tam co oglądać. W wieży urządzono pokój rabina oraz rekonstrukcję Seder Pesach, czyli wieczerzy paschalnej. Synagogę można zwiedzić z autoprzewodnikiem, który snuje opowieść o tykocińskich Żydach przy akompaniamencie żydowskiej muzyki. Warto również zajrzeć do mniejszej synagogi, gdzie w piwnicy będziecie mogli skosztować przysmaków żydowskiej kuchni w restauracji Tejsza. Zdecydowanie punkt obowiązkowy na mapie Tykocina, w którym czas zatrzymuje się na chwilę i pozwala przenieść się w zamierzchłe czasy.

(P.S. w soboty zwiedzanie synagogi jest darmowe :))

Niewątpliwie najbardziej unikatowym zabytkiem w Tykocinie jest zamek - renesansowa budowla z ponad 500-letnią historią, wybudowana przez króla Zygmunta Augusta na prawym brzegu Narwi . Otaczające bagna sprawiały, że było to idealne miejsce obronne, dlatego też powstała tu rezydencja królewska z największym arsenałem konnym, skarbcem i biblioteką Rzeczypospolitej końca XVI wieku, a wraz z nim tętniło życie na zamku. Budynek gościł wiele znanych osobistości, królowie Stefan Batory, Zygmunt III Waza, Władysław IV czy August II Mocny często odwiedzali zamek. To tu August II ustanowił Order Orła Białego, który do dziś jest najstarszym i najwyższym polskim odznaczeniem. Tykociński zamek przeżył sporo wojen i zniszczeń, toczyły się o niego 4 bitwy, podczas których dwukrotnie był niszczony. W czasie potopu szwedzkiego na zamku przebywał i zmarł Janusz Radziwiłł. W jego wnętrzu znajduje się Muzeum, w ramach którego przewodnik oprowadza po podziemiach z wystawą o historii warowni i Sali Szklanej ze zrekonstruowanym olbrzymim piecem kaflowym, a z baszty można podziwiać widok na cały Tykocin oraz rozlewiska Narwi. Po zwiedzaniu można się posilić w zamkowej restauracji oraz odpocząć w Pokojach Gościnnych. Obecnie co roku, w okolicach zamku odbywa się bitwa stanowiąca rekonstrukcję historycznego oblężenia twierdzy w Tykocinie w czasach Potopu szwedzkiego. Jest to kawałek historii opowiedziany w bardzo przystępny sposób, na pewno spodoba się starszym jak i młodszym turystom.

Ciekawym okazem w Tykocinie jest pomnik Stefana Czarnieckiego stojący na Rynku od 1763 roku. Szacowany na drugi po Kolumnie Zygmunta najstarszy pomnik świecki w Polsce, dzieło rzeźbiarza francuskiego Pierre de Coudray, wzniesiony z inicjatywy Jana Klemensa Branickiego, prawnuka Stefana Czarnieckiego. Pomnik wykonany jest z piaskowca szydłowieckiego i ma dwa metry wysokości. Umieszczony na cokole, przedstawia hetmana w stroju szlacheckim, ze złotą buławą w podniesionej ręce, patrzącego na barokowy kościół Przenajświętszej Trójcy.

Jak już wspomnieliśmy Tykocin nazywany jest perłą baroku, w dużej mierze za sprawą kościoła pod wezwaniem Trójcy Przenajświętszej, który znajduje się na Rynku. Wybudowany dzięki Janowi Klemensowi Branickiemu w latach 1740 – 1750. Jest to barokowa świątynia typu bazylikowego. Wnętrze kościoła składa się z trzech naw, ściany są ozdobione polichromią. Na szczególną uwagę zasługuje barokowo-rokokowy ołtarz główny z ok. 1750 roku. W bocznych nawach znajduje się jeszcze sześć złoconych ołtarzy. Kościół posiada również zabytkowe, rokokowe organy, pochodzące z okresu pierwszych lat budowy świątyni. Wygląd zewnętrzny świątyni charakteryzują dwie wieże połączone z korpusem kościoła łukami i arkadami w kształcie półkolistych skrzydeł. Charakterystyczne dla regionu są barwy świątyni - z jasnożółtym tynkiem glinowym oraz czerwonym dachem. W kościele znajduje się kielich, którego papież Jan Paweł II używał w czasie mszy świętej podczas swojej pielgrzymki do Łomży w 1991 roku.

Tykocin to etnicznie miejsce, gdzie życie kulturalne tętni pełną parą. Często można tu trafić na jarmarki historyczne, rekonstrukcje wydarzeń historycznych, festyny i święta żydowskie, koncerty organowe i wiele innych ciekawych atrakcji. Jest to miasto, które na pewno zaspokoi nawet najbardziej wymagającego turystę. W Tykocinie jest coś, co sprawia, że czuje się tutaj ducha historii w powietrzu. Spacer po mieście umilają zabytkowe uliczki wyłożone kamieniem, a wzdłuż nich drewniane domki, które są pozostałością po dawnych mieszkańcach. Z łatwością można sobie wyobrazić jak na tym starym, kamiennym bruku przed synagogą kwitło kiedyś handlowe, głośne życie.